ხათუნა კიკნაძე

მეთოდური რეკომენდაციები ეძღვნება საქართველოს პირობებში ჭარბტენიანი მიწების დამშრობი სისტემების დაპროექტების და ექსპლუატაციის საკითხებს. იგი წარმოადგენს კოლხეთის დაბლობის ათვისების თითქმის საუკუნოვანი ისტორიის განზოგადების მცდელობას. ნაშრომში განხილულია ჭარბტენიანი მიწების წარმოშობის მიზეზები, კოლხეთის დაბლობის ბუნებრივი პირობები, დამშრობი ქსელის ელემენტები, მათი დანიშნულება, გაანგარიშების და დაპროექტების მეთოდიკა. ექსპლუატაციის საკითხები გაშუქებულია თანამედროვე პირობების, ფერმერული მეურნეობების და მიწების წვრილსამეურნეო მფლობელობის გათვალისწინებით. ნაშრომი განკუთვნილია წყალთა მეურნეობის სფეროს მუშაკებისთვის, ძირითადად ახალგაზრდა სპეციალისტებისთვის და შეიძლება გამოყენებული იყოს ამ სპეციალობის სტუდენტებისთვის, როგორც დამხმარე სახელმძღვანელო.

Приведен анализ существующих исследования по прогнозированию волнения п прибрежной зоне водохранилищ. В резултате решения одномерного уравнения мелкой поды в виде функции Бессела определена возможность прогнозирование высоты трансформирующей волны и высоты наката волн на откосы в рамках линейной теории в приделах заложения откоса а = 5 +30°

სტატიაში განხილულია ჰიდროგეოლოგიური პირობების ზეგავლენა გრუნტის წყლების დინამიკასა და ეკოლოგიური სტაბილურობის შენარჩუნებაზე

სტატიაში განხილულია ეკოლოგიური უშიშროების განმაპირობებელი ფაქტორების შეფასება

სტატიაში გამოყენებულია არსებული პრაქტიკული ფილტრაციის გაანგარიშების მეთოდი ზედა იარუსისთვის

კომბინირებული დრენაჟი, რომელიც მდებარეობს წყალგამძლე. ამ ტიპის დრენაჟის გამოყენება შესაძლებელია

ნაყოფიერი ნიადაგების დაცვა ტყის ატმოსფერული ნალექებისგან. ეფექტურობის წარმოშობისთვის

საჭიროა დრენაჟი ნიადაგის ზედა ნახევარ მეტრიან ფენაზე წყლის გამტარიანობის წარმოქმნის მიზნით.

საკვანძო სიტყვები: ნაპრალის დრენაჟი, კომბინირებული დრენაჟი, ფილტრაცია, ნიადაგი

მდინარე დურუჯი ითვლება საქართველოს ერთ-ერთ ყველაზე ნამსხვრევად ნაკადად საშიშ მდინარედ, რომელიც ქალაქ ყვარელს საფრთხეს არავის უქმნის. ყვარელისთვის საშიშროებაა მდინარის აუზში წარმოქმნილი ნამსხვრევების ნაკადი, ეს რთული ინერტული მასაა, რომელიც გროვდება მდინარის კალაპოტში. სტატიაში განხილულია მდ. დურუჯის აუზის თანამედროვე მდგომარეობა და მოცემულია რეკომენდაცია მდინარის კალაპოტის გაწმენდის აუცილებლობის შესახებ. ანთროფოგენური ზემოქმედება გარემოზე ხშირად ხდებოდა ანომალიების წარმოქმნის მიზეზი, კერძოდ, ნამსხვრევების ნაკადი, შედეგად მკვეთრად იცვლება არსებული მდგომარეობა და ეკოლოგიური წონასწორობა. ყვარელში ნამსხვრევების ნაკადის პრევენციისთვის ამჟამად ჩატარებული ყველაზე ეფექტური ღონისძიება მდინარის სანაპიროა. მისი აშენების შემდეგ ნამსხვრევები რამდენჯერმე მოხდა, მაგრამ ქალაქი არ დაზარალდა.

დედამიწაზე მიმდინარე კლიმატის ცვლილებამ ადამიანთა ყურადღება მიაპყრო გარემოს მდგომარეობაზე. კლიმატის ცვლილების ფონზე მიმდინარე გლობალური დათბობა, უპირველეს ყოვლისა, იწვევს ყინულოვანი საფარის ინტენსიურ დნობას და შესაბამისად ისეთი სტიქიურ დამანგრეველი პროცესების აქტივაციას, როგორიც არის წყალდიდობები, ზვავები და კატასტროფული ღვარცოფები. სტატიაში ღვარცოფული პროცესების პროგნოზირებისა და მოძრაობის პირობების განმსაზღვრელი განტოლების საფუძველზე გაანგარიშებულია კალაპოტის მორფომეტრიული მახასიათებლის პარამეტრები რომელებიც შესაძლებელია გამოყენებული იქნას კალაპოტის მორფომეტრიული მახასიათებლის პარამეტრების ღვარცოფსარეგულაციო ნაგებობათა პროექტირების მეცნიერულდ დასაბუთებული ნორმებისა და წესების შემუშავებისთვის.

ეკოლოგიური თვალსაზრისით, რაციონალური მორწყვა არის ღონისძიება, რომელსაც ადამიანი იღებს საკვების მოსაპოვებლად და ამავე დროს გარემოს მოვლისა და გაუმჯობესებისთვის. სხვადასხვა რეგიონში სამელიორაციო სამუშაოების განხორციელებამ დაადასტურა, რომ ისინი დაკავშირებულია გარემოს მნიშვნელოვან ცვლილებებთან, ეკოსისტემების სტრუქტურული ელემენტების (ფიტოცენაზა, მიწისქვეშა წყლები), ასევე ფუნქციური ელემენტების (წყალი, სითბო და მარილის შემცველობა) ცვლილებებთან. ეს ცვლილებები, როგორც წესი, დადებითია, მაგრამ გარემოსდაცვითი დარღვევების უარყოფითი შედეგების უარყოფა შეუძლებელია. ბუნებასთან და მის ელემენტებთან არსებული სამელიორაციო სისტემების ჰარმონიული განვითარებისთვის აუცილებელია ამ აქტივობების ზემოქმედების გარემოზე და მისი შეფასების მეთოდების სრულად გააზრება. . მელიორაციის ღონისძიებების გარემოზე ზემოქმედების შესაბამისად აუცილებელია მათი გავლენის სფეროს გამოყოფა. სხვადასხვა რეგიონებისა და ტერიტორიების ამჟამინდელი ეკოლოგიური მდგომარეობა მოითხოვს ეკოლოგიური გაუმჯობესების მეცნიერულად დაფუძნებულ პროგრამას ობიექტების კონსერვაციის ფაქტობრივი მდგომარეობის რაოდენობრივი დასადგენად. პრობლემის შესაფასებლად საჭიროა დაკვირვების მონაცემები ეკოსისტემაზე დაკვირვების გასაუმჯობესებლად, რომელიც არის სასურველი პარამეტრები, რომლებიც ყველაზე სრულყოფილია. ამ პარამეტრების არჩევისას მხედველობაში უნდა იქნას მიღებული: 1. პარამეტრი რეაგირებს ცალსახად და საკმაოდ სწრაფად სიტუაციის ცვლილებაზე; 2. პარამეტრი უნდა იყოს საკმარისად მდგრადი გარე ზემოქმედების მიმართ; 3. პარამეტრი უნდა იყოს ძალიან მგრძნობიარე გარე გავლენის მიმართ. ერთ-ერთი მთავარი ამოცანაა გარემოს უსაფრთხოებაზე პასუხისმგებელი პარამეტრების რაოდენობის შემცირება მათი შედარებითი მნიშვნელობის გათვალისწინებით. მოქმედი ეკოსისტემების ეკონომიკური კრიტერიუმი საშუალებას აძლევს სისტემას განსაზღვროს სისტემის ზღვრული მდგომარეობა მაქსიმალური გონივრული ეკონომიკური ეფექტურობის საფუძველზე, რაც საშუალებას იძლევა შეფასდეს ზედაპირული ირიგაციასთან დაკავშირებული გარემოსდაცვითი დაავადებების სავარაუდო მნიშვნელობის შეფასება. რეკომენდაცია მიეცა ადგილობრივ მოსახლეობას, ყველა დაინტერესებულ ორგანოს, კვლევის მონაწილეებს, სოფლის მეურნეობის სამინისტროს, სამელიორაციო სისტემის დეპარტამენტებს, მეურნეობების ხელმძღვანელებს და ადგილობრივ მოსახლეობას.

ნაშრომში თეორიული და საველე მეცნიერული კომპლექსური კვლევებით მიღებულია ემპირული დამოკიდებულებები, რომლის გამოყენებით იანგარიშება ტურბულენტური და ჰიპერკონცენტრირებული ღვარცოფის მაქსიმალური ხარჯები, მდინარე მტკვრის აუზის ძირითადი ჰიდროლოგიური და ჰიდრავლიკური მახასიათებლების მხედველობაში მიღებით. შემოთავაზებული მეთოდოლოგია - საშუალებას იძლევა დავადგინოთ ღვარცოფის მიერ ტრანსპორტირებული ღვარცოფული მასის მოცულობა, რაც შემდგომ ეტაპზე წყალსატევებში ნატანის მკვდარი მოცულობის დაზუსტებული პროგნოზირების საშუალებას იძლევა.

ღვარცოფსადინარის კალაპოტებში შემხვედრ წინააღმდეგობებზე ნაკადის ზემოქმედების შესაძლებლობებისა და მისი ტრანსპორტუნარიანობის პროგნოზირების მიზნით მოცემულია მეთოდოლოგია, რომელიც ამყარებს კავშირს ნაკადის დახარჯულ მუშაობასა და ფორმის გათვალისწინებით გადასატან ქვებს შორის. 

ღვარცოფსადინარის კალაპოტში ფორმირებული მასის დაძვრის შესაძლებლობების შემცირების და მდგრადობის გაზრდის მიზნით გამოყენებულია მარტივი და ეკოლოგიურად სუფთა პოლიმერული სტაბილიზატორი. შესწავლილია ღვარცოფული კერების ზედა ფენაში პოლიმერული სტაბილიზატორით შექმნილი ქერქის ზედაპირზე მცენარის აღმოცენების შესაძლებლობები და შეფასებულია ღვარცოფული მასისა და პოლიმერული სტაბილიზატორის ნარევით შექმნილი ქერქის ბმულობა ღვარცოფის სტრუქტურის სხვადასხვა შემთხვევის დროს.

ღვარცოფების რეგულირება, მათი ენერგიის გაფანტვის საკითხი, გაანგარიშების მოდელების არჩევანი და მარეგულირებელი ღონისძიებების შემუშავება დაკავშირებულია ელემენტების არჩევასთან, რომლებიც განსაზღვრავენ წყალდიდობის კონტროლის სტრუქტურების ურთიერთქმედებას ნაკადთან. ამ სამეცნიერო ნაშრომში გამოყენებულია ინოვაციური მეთოდები ღვარცოფის ქცევის კრიტერიუმების დასადგენად და შესაფასებლად მისი წარმოქმნის ადგილზე, ენერგეტიკული მახასიათებლების შესაფასებლად და მისი სიმკვრივის/მასის დასადგენად. რეოლოგიასთან ერთად ჩვენ შეგვიძლია განვსაზღვროთ ენერგეტიკული მახასიათებლები (ნამსხვრევების ნაკადი) და მარეგულირებელი მიზნებისთვის მუშავდება ახალი მარეგულირებელი პროექტები. დიდი ყურადღება უნდა მიექცეს უახლეს ელასტიურ ბარიერს, რომელიც არეგულირებს ღვარცოფებს, რაზეც ჩვენ მივიღეთ საავტორო უფლებები და პატენტი. პროექტის პარამეტრები გამოითვლება, მაგალითად, გეგმაში მათზე მოქმედი ნაკადის ზემოქმედების ძალის საპროექტო დამოკიდებულებების საჭირო რაოდენობის განსაზღვრით.

Управление водными ресурсами становится о

дной из актуальнейших проблем в системе

оптимального планирования хозяйственной деятельности. Одним из наиболее эффективных инструментов

оптимизации управления водными ресурсами является математическое моделирование, основанное на

методологии системного ан

ализа.

ღვარცოფთა რეგულირების საკითხები და საინჟინრო გადაწყვეტათა საპროექტო სამშენებლო ნორმები და წესები ნაკადის ენერგეტიკული სიდიდეების მახასიათებლების ზუსტ დადგენასთან უშუალოდ არის დაკავშირებული. ნაშრომში ღვარცოფებში მხებ ძაბვასა და სიჩქარის გრადიენტს შორის კავშირის აღწერის მიზნით გამოყენებულია ხარისხობრივი მათემატიკური მოდელი, რომლის ამოხსნითა და ღვარცოფთა სპეციფიკური ბუნების გათვალისწინებით მიღებულია მოძრაობის ინდექსის, საშუალო და მაქსიმალური სიჩქარეების საანგარიშო დამოკიდებულებები.

წინამდებარე სტატიაში აღწერილია სადრენაჟო ჩამონადენის მოდულის გამოთვლის არსებული მეთოდები, მათი მნიშვნელობები ევროპის, აშშ-სა და რუსეთის ქვეყნებთან შედარებით, გავლებულია პარალელები დიდი ბრიტანეთისა და კოლხეთის დაბლობის კლიმატურ და კლიმატურ პირობებს შორის. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე და ექსპერიმენტული მონაცემების მიხედვით გაკეთდა შემდეგი დასკვნა, რომელიც გულისხმობს, რომ კოლხეთის დაბლობისთვის დრენაჟის ჩამონადენის საპროექტო მოდულის მნიშვნელობა საჭიროებს გაზრდას.

საქართველოში არსებული სანედლეულო ბაზიდან გამომდინარე (მანგანუმის მადნები, მანგანუმშემცველი შლამები), კერძოდ წარმოების პერსპექტიულობის თვალსაზრისით, განსაკუთრებულ ინტერესს მანგანუმშემცველი მიკროსასუქები წარმოადგენენ. ჩატარებული კვლევის შედეგად დადგინდა საქართველოში არსებული მანგანუმის სანედლეულო ბაზის (მადანი, შლამი) საფუძველზე ისეთი მანგანუმშემცველი მასალების მიღება, რომლებსაც უნარი უნდა შესწევდეს მაქსიმალურად უზრუნველყონ მანგანუმის, როგორც მიკროელემენტის, დროის სასურველ პერიოდში ათვისებადობა. ასევე, მიღებული ახალი შედგენილობის მასალების კონკურენტუნარიანობის და ეფექტურობის განმსაზღვრელი უნდა გახდეს მათში მიკროელემენტების (არსებულ მსგავს პროდუქტებთან შედარებით) მაღალი შემცველობა (30%-ზე მეტი), ასევე მათში წარმოდგენილი სასარგებლო (აქტიური ანუ ათვისებული) შემადგენელთა საერთო ჯამი (50-70%-ზე მეტია), რის გამოც მიღებული მასალები პრაქტიკულად დაბალბალასტურ და ფუნქციონალურად გამოკვეთილი შესაძლებლობის მასალებს შეიძლება იყვნენ მიეკუთვნებულნი. 

მდინარე დურუჯი ითვლება საქართველოს ერთ-ერთ ყველაზე ნამსხვრევად ნაკადად საშიშ მდინარედ, რომელიც ქალაქ ყვარელს საფრთხეს არავის უქმნის. ყვარელისთვის საშიშროებაა მდინარის აუზში წარმოქმნილი ნამსხვრევების ნაკადი, ეს რთული ინერტული მასაა, რომელიც გროვდება მდინარის კალაპოტში. სტატიაში განხილულია მდ. დურუჯის აუზის თანამედროვე მდგომარეობა და მოცემულია რეკომენდაცია მდინარის კალაპოტის გაწმენდის აუცილებლობის შესახებ. ანთროფოგენური ზემოქმედება გარემოზე ხშირად ხდებოდა ანომალიების წარმოქმნა, კერძოდ, ნამსხვრევების ნაკადი, რაც მკვეთრად ცვლის არსებულ მდგომარეობას და ეკოლოგიურ წონასწორობას. ამჟამად ყვარელში ნამსხვრევების პრევენციისთვის ყველაზე ეფექტური ღონისძიება მდინარის სანაპიროა. მისი აშენების შემდეგ ნამსხვრევები რამდენჯერმე მოხდა, მაგრამ ქალაქი არ დაზარალდა.

В статье проанализированы иновационные подходы по организации полива сельскохозяйственных растений в условиях парников. Выявлены достоинства и недостатки применяемых методов орошения.

В статье изложены вопросы пригодности оросительной воды Грузии для ирригации, а так-же влияния ее качества на экосистему. Рассмотрены методики определения ирригационных показателей воды по качеству.

statiaSi gaanalizebulia zemo samgoris sarwyavi sistemis TviTdinebiT morwyvis gavrcelebis zonasa da samgoris sacdel ubanze niadagis Camorecxvis intensivobis gansazRvrisaTvis Catarebuli cdebis monacemebi. reliefisa da sarwyavi wylis nakadis siZlieris erTsa da imave pirobebSi neSompalasulfatur niadagebze Camorecxva ufro metia saToxni kulturebis kvlebSi miSvebiT rwyvis dros, vidre moRvarvis wesiT morwyvis SemTxvevaSi. irigaciuli eroziis minimumamde Semcirebis mizniT sasurvelia farTod dainergos rwyvis xelovnuri dawvimebis meTodi - wveTuri morwyva. 

მოცემულ სტატიაში განხილულია სარწყავი ნიადაგების გამოყენებისა და დაცვის სრულყოფის ორგანიზაციის ზოგიერთი მიმართულებები. აგრეთვე მოცემულია მელიორაციული სისტემების ექსპლუატაციის გადაწყვეტის ზოგიერთი საკითხები.

ნაშრომში გამოყენებულია არსებული

პრაქტიკული ფილტრაციული გაანგარიშების მეთოდიკა კომბინირებული დრენაჟის

ზედა იარუსისათვის, რომელიც განთავსებულია წყალმედეგზე. ასეთი ტიპის დრენაჟი

შეიძლება გამოყენებულ იქნეს ნაყოფიერი

მიწების ფართობების ატმოსფერული ნალექებით დაჭაობებისაგან დაცვის მიზნით.

დრენაჟის ეფექტიანობის გაზრდისათვის საჭიროა ნიადაგის ზედა ნახევარმეტრიანი

შრის წყალშეღწევადობის გაზრდის ღონისძიებების ჩატარება

სტატიაში განხილულია ჰიდრომელიორაციული ღონისძიებების

ეკოლოგიური უსაფრთხოების გაზრდისა და მათი ეკონომიკური ეფექტიანობის

შეფასების მეთოდიკები

სტატიაში წარმოდგენილია ჰიდროგეოლოგიური პირობების ზეგავლენა გრუნტის წყლების დინამიკასა და ეკოლოგიურ სტაბილურობაზე. განხილულია გრუნტის წყლების ირიგაციული რეჟიმი, როგორც ტექნოგენური რეჟიმის სახესხვაობა, აგრეთვე ჰიდროგეოლოგიური პირობების განმაპირობებელი ფაქტორები.

სტატიაში განხილულია კოლხეთის დაბლობის ცენტრალური ნაწილის ნიადაგების წყალ-ფიზიკური თვისებების შემსწავლელი კვლევები, რომლებიც დაკავშირებულია არსებულ მელიორაციულ ღონისძიებებთან. შესრულებული კვლევების შედეგები საკმაოდ სრულად ასაბუთებს არსებული დამშრობი სისტემების რეკონსტრუქციის აუცილებლობას ერთწლიანი კულტურების გასაშენებლად.

სტატიაში მოცემულია მელიორაციის არსისა და მისი სახეობების მიმოხილვა,

აგრეთვე დასაბუთებულია მელიორაციის

აუცილებლობა და მისი გავლენა ნიადაგების ხარისხის გაუმჯობესებაზე, მოცემულია რეკულტივაციის, ანუ აღდგენითი სამუშაოების საჭიროება ვარგისი სასოფლოსამეურნეო მიწების ფართობების გაზრდისათვის. კვლევის მიზანია ნიადაგების დაცვისა და ხარისხის გაუმჯობესებისთვის

საჭირო საინჟინრო-მელიორაციული და

საინჟინრო-ეკოლოგიური ახალი, უფრო

ეფექტური ღონისძიებების შეთავაზება

დასაბუთებულია, რომ მელიორაცია, რომელიც საზოგადოების ცხოვრების მატერიალურ მოთხოვნად იქცა, მიმართული უნდა იქნას გარემოს გაუმჯობესებისაკენ, ადამიანებისათვის მათი მატერიალური და ესთეტიკური მნიშვნელობის ამაღლებისაკენ, კულტურული ლანდშაფტების შექმნისაკენ და იგი შეიძლება იყოს ყოველმხრივი, თუ ის დამყარებული იქნება იმ კანონების ცოდნაზე, რომლებიც მართავს რთულ ურთიერთკავშირებს ბუნებაში, რომლის ერთ-ერთ აქტი- ურ რგოლს ადამიანი წარმოადგენს.

С энергетической точки зрения рассмотрен характер связи воды с почво-грунтами. Установлено, что максимальная молекулярная влагоемкость является критической характеристикой изменения свойств почвогрунтов

განხილულია ბენტონიტის პოლიელექტროლიტებით მოდიფიკაციის ფიზიკურ-ქიმიური

მექანიზმი, ბენტონიტის სუსპენზიებისა და პოლიელექტროლიტების ხსნარების

ურთიერთმოქმედება, მათი ხარისხობრივი და რაოდენობრივი შემადგენლობები.

მოყვანილია ახალი მრავალმიზნობრივი პოლომინერალური კომპოზიტის მიღების

ტექნოლოგიური პირობები და მისი ძირითადი მახასიათებლები.

განხილულია პოლიკომპლექსის ნიადაგგრუნტებზე ზემოქმედების მექანიზმი და ამის

შედეგად ძირითადი მახასიათებლების ცვლილებები. მოყვანილია პოლიკომპლექსის

ხარისხობრივი და რაოდენობრივი დოზები, რომლებიც უზრუნველყოფს ნიადაგგრუნტების

მახასიათებლების მიზნობრივ მართვას. 

Рассматриваются вопросы многофакторного влияния роста урбанизированных территорий на окружающую среду и, в частности, на водные ресурсы и происходящие гидрогеологические процессы. Показаны основные закономерности количественных и качественных изменений компонентов влагооборота в городах и их влияния на состояние самих урбанизированных территорий.

В статье приводятся результаты исследований по снижению водопроницаемости песчаных, супесчаных и суглинистых грунтов, обработанных водными растворами поверхностноактивного вещества – кубовыми остатками производства капролактама. Делается вывод о перспективности предложенного метода

სტატიაში მოყვანილია ზედაპირულად აქტიური ნივთიერების – კაპროლაქტამის წარმოების კუბური ნარჩენების წყალხსნარით დამუშავებულ ქვიშნარ და თიხნარ გრუნტებში წყალგამტარობის შემცირების კვლევების შედეგები. კეთდება დასკვნა შემოთავაზებული მეთოდის პერსპექტიულობაზე

В статье рассмотрены основные теоретические положения по определению динамических характеристик потока и его воздействия на береговые укрепления, приведены результаты экспериментальных исследований, а также кратко освещены вопросы практического применения гибких защитных покрытий

სტატიაში განხილულია ნაკადის დინამიური მახასიათებლებისა და ნაპირების გამაგრებაზე მისი ზემოქმედების განსაზღვრის ძირითადი თეორიული დებულებები. მოყვანილია

ექსპერიმენტული კვლევების შედეგები, ასევე

მოკლედ არის გაშუქებული მოქნილი დამცავი

საფარის პრაქტიკული გამოყენების საკითხი. 

 სტატიაში განხილულია ნიადაგ-გრუნტების ნავთობით დაბინძურებით გამოწვეული ნეგატიური ეკოლოგიური შედეგები, რომლებიც შეიძლება წარმოიშვას საქართველოს მიერ ნავთობმატრანსპორტირებელი ფუნქციის შეძენის გამო. ნაჩვენებია ნავთობით დაბინძურებული ფართობის ბიოტექნოლოგიური რეაბილიტაციის გზები და, კერძოდ, მისი რეკულტივაციის პერსპექტივები საქართველოს ტერიტორიების გამოყენებით.

В статье рассматриваются причины, вызывающие камнепад и его возможные последствия на склонах, прилегающих к авто и железнодорожным путям. Приведен список мер, сдерживающих камнепад, которые направлены на защиту дорог от камнепадов, а не на его предотвращение. С точки зрения локальной устойчивости склонов основной действенной мерой, возможно, является укрепление их поверхностей методом торкретирования, что приостановит или прекратит (или будет иметь двойной эффект) процесс деформации, локального скалывания, соскальзывания и развития эрозии. 

  პროექტი განხორციელდა საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდის ფინანსური (გრანტი #GNშF/შთO9-977-5-250) მხარდაჭერით. წინამდებარე პუბლიკაციაში გამოქვეყნებული ნებისმიერი მოსაზრება ეკუთვნის ავტორს და შესაძლოა არ ასახავდეს ეროვნული სამეცნიერო ფონდის ინტერესებს. ნაშრომში განხილულია ქვათაცვენის წარმომშობი მიზეზები და გზებისა და რკინიგზების მიმდებარე ფერდობებზე მისი შესაძლო შედეგები. მოყვანილია ქვათაცვენისაგან თავდაცვის მიზნით მისი დამჭერი ღონისძიებების ჩამონათვალი, რაც მიმართულია ქვათაცვენისგან გზის დასაცავად და არა მის შესაჩერებლად. ფერდობების ადგილობრივი მდგრადობის შენარჩუნების მხრივ ძირითად სამოქმედო ღონისძიებად შეიძლება ჩაითვალოს მათი ზედაპირების გამაგრება ტორკრეტირების მეთოდით, რაც შეაჩერებს ან შეწყვეტს (ან ექნება ორმაგი ეფექტი) დეფორმაციის, ლოკალური ჩამოხეთქვა-მოხლეჩვის, ჩამოცოცება-ჩამოწოლის, ეროზიის განვითარების პროცესს

განხილულია ფერდობების კომპლექსური

გამაგრების საკითხები ბალახის დათესვისა

და დამცავი პოლიმერგრუნტის ქერქის შექმნის გზით.

მოყვანილია მონაცემები პოლიმერ-გრუნტის ქერქის ეკვივალენტური შეჭიდულობის

წყალმდგრადობის, წყლისა და ქარის ეროზიის მიმართ წინააღმდეგობის, წვიმის სხვადასხვა ინტენსივობის და ქარის სიძლიერის

ცვალებადობისას, გამაგრებული ზედაპირის

ქვეშ ტემპერატურული და წყლის რეჟიმი,

ბალახის აღმოცენებისა და განვითარების

შესახებ, აგრეთვე მოცემულია პოლიკომპლექსის რეკომენდებული დოზები სხვადასხვა ტიპის გრუნტებისათვის.

В статье авторами проанализированы данные по загрязнению вод Черного моря, основанные на материале собранных различными научными экспедициями Украины, Болгарии, Турции, России, Грузии. Использованы приемы теории надежности и теории случайных задач, на основе которых оценено критическое загрязнение Черного моря.

მრავალრიცხოვანი ლიტერატურული მასალების ანალიზის და საკუთარი კვლევების შედეგების საფუძველზე შემოთავაზებულია წყლისა და ნიადაგ- გრუნტების ურთიერთქმედების დაზუსტებული ენერგეტიკული კონცეფცია, წყლის ფორმების და კატეგორიების ახალი კლასიფიკაცია და შესაბამისი ტენიანობის რაოდენობრივი მახასიათებლების პრაქტიკული განსაზღვრის მეთოდები.