ნელი მახვილაძე

გაეროს სისტემების გამოყენებისა და ინფორმაციულ რესურსებზე წვდომის შესახებ AGORA-ს მეშვეობით სურსათისა და სოფლის მეურნეობის საერთაშორისო ორგანიზაციამ (FAO) უმასპინძლა პირველ რეგიონულ სემინარს Research4Life. სემინარის მიზანი იყო ხელი შეუწყოს აღმოსავლეთ ევროპის აგროსფეროს წამყვან დაწესებულებებთან კავშირების გაძლიერებას და სისტემა Research4Life-ის - უფასო ან დაბალფასიან მონაცემთა ბაზებში წვდომის უზრუნველყოფას. სემინარის მონაწილე ქვეყნებმა (საქართველო, სომხეთი, სერბია, მოლდოვა, ჩრდილოეთ მაკედონია და უკრაინა) განიხილეს თავიანთ რეგიონში არსებული სამეცნიერო რესურსების On-line წვდომასთან დაკავშირებული კონკრეტული საკითხები. სემინარს უძღვებოდნენ FAO-ს წარმომადგენლები.

განხილულია პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში საინოვაციო საქმიანობის საკანონმდებლო ბაზებისა და სისტემის შექმნის საკითხები. გამოთქმულია მოსაზრებები საქართველოში საინოვაციო საქმიანობის ინფორმაციული უზრუნველყოფის ღონისძიებების შესახებ.

Georgia has accumulated a wide experience of creation of information resources in the field of agricultural research. One of the most active organizations in this area is TECHINFORMI, who actively uses in its operations the basic standards and regulations of the FAO – CIARD initiative. In the Central Asia and the Caucasus region, a determining role in the development of agricultural information and communication is played by GFID. Its report on the state and prospects of 447 development of information and communication in the region for international organizations (GFAR, FAO, CACAARI) was presented on the Global Forum on Agricultural Research for Development.

პუბლიკაციების მსოფლიოში აღიარებული რამდენიმე მრავალდარგოვანი საერთაშორისო ბაზის საკლასიფიკაციო სქემები, განხილულია კლასიფიკატორთა თემატური რუბრიკების ურთიერთშესაბამისობის საკითხები, მოცემულია კლასიფიკატორებში გამოყენებულ ტერმინთა ინგლისურ-ქართული ლექსიკონი.

სამუშაოში ასახულია საქართველოს თემატურ და მრავალდარგოვან სამეცნიერო გამოცემებში გამოქვეყნებული პუბლიკაციები ქიმიისა და ქიმიური ტექნოლოგიების სფეროში, რომლებიც რეფერატების სახით განთავსებულია ქართულ რეფერატულ ჟურნალში. ნაჩვენებია, რომ ეს სფერო გამოირჩევა განსაკუთრებული პუბლიკაციური აქტიურობით - მას წინ უსწრებს მხოლოდ მედიცინის დარგი. ქიმიისა და ქიმიური ტექნოლოგიების სფეროში ჩატარებული კვლევების შედეგების საფუძველზე შემუშავებულ იქნა რეკომენდაციები სარედაქციო საბჭოებისათვის, რომელთა დაცვა აუცილებელია (მაგრამ არა საკმარისი) მათი ისეთ საერთაშორისო სამეცნიერო ბაზებში მოსახვედრად, როგორიცაა Thomson Reuters-ის Web of Science (WoS), Elsevier-ის Scopus. შემუშავებულ იქნა რეკომენდაციები სამეცნიერო პერიოდული გამოცემების სტანდარტიზაციის ისეთ საკითხებზე როგორიცაა გამოცემების, სტატიების და რეფერატების გაფორმება, ქართულ და ინგლისურ ენებზე რეფერატის შედგენის მოთხოვნები და ა.შ. სტენდზე წარმოდგენილ იქნა მასალები მეცნიერების სხვადასხვა დარგში ჩატარებული კვლევების შედეგების შედარებითი თვალსაჩინოებისთვის.

The most important instrument for solving science management problems is analysis of scientific activity efficiency at both the microlevel, that is for an individual researcher as well as at the meso- and macro levels:for scientific groups and departments, large scientific collectives (universities, institutes, etc.) and the State as a whole. The formal analysis on the basis of such quantitative parameters can produce a distorted picture of the scholar’s scientific activity. In order to obtain a real characteristic of the researcher’s activity independent expert opinions need to be used, whereas in calculating the quantitative scientometric characteristics, of most importance is to take into account such parameters as self-citation (direct and indirect), number of co-authors, time distribution of published works, etc. In our opinion, of special importance is the taking into account the scientific field/discipline of the researcher. An average number of citations per article in the world flow of publications can, depending on the discipline, differ more than seven times. For Georgian chemist, depending on research area, an average number of citations per article is also significantly differ: for Chemistry, Analytical – 17,5 citations per article, Chemistry Applied – 1,7, Chemistry, Physical -4,6. As a result, the formal analysis of their activity will give a distorted account. Similar problems arise when comparing scientific activity characteristics at the meso- and macro levels. On the basis of conducted experimental research authors have arrived to a conclusion that the effective citation index I* obtainable by modernization of the I-index concurrently introduced by Kosmulski and Prathap is the most expedient for analyzing the efficiency of scientific activity at the meso- and micro-levels. A complete solution of a problem of scientometric support of the Georgian science management system requires that the articles published by Georgian scientists in the Georgian scientific periodicals need also be analyzed. This will require standardization of the processes of preparation and publication of the Georgian scientific periodicals as well as the development of a Georgian Science Citation Index. The works on the implementation of the aforesaid tasks are intended to start on the basis of scientific periodical published at the Georgian Technical University and to be extended, in the future, to the publications of other universities, research centers and publishers of Georgia. 

განიხილება ის სირთულეები, რომლებიც თან ახლავს სამეცნიერო-ტექნიკური ქართულენოვანი ტერმინოლოგიის შექმნას და დამკვიდრებას. აღნიშნულია, რომ სამეცნიერო-ტექნიკური ტერმინების სტანდარტიზაციის საკითხებზე მუშაობს რამდენიმე საერთაშორისო ორგანიზაცია და კომისია. ამათგან მნიშვნელოვანია იუნესკოს ტერმინოლოგიის საინფორმაციო ცენტრი  INFOTERM  (შეიქმნა 1971 წელს, ცენტრალური ოფისი ქ. ვენაში) და სპეციალიზებული ტერმინების საერთაშორისო ორგანიზაცია ISTO (ვარშავა). სამეცნიერო ტერმინების სტანდარტების შექმნაზე მუშაობს სტანდარტიზაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია ISO. ევროკავშირის კომისიის ტერმინოლოგიის ბიუროში (ლუქსემბურგი) შექმნილია ტერმინების უმსხვილესი საერთაშორისო მონაცემთა ბაზა EURONET, რომელიც შეიცავს სხვადასხვა ქვეყნის ტერმინოლოგიურ მონაცემთა ბანკებს და ორიენტირებულია სამეცნიერო-ტექნიკური ლიტერატურის თარგმნაზე სტანდარტული და რეკომენდებული ტერმინოლოგიით. განხილულია ის ტერმინოლოგიური განსხვავებები, რომლებიც გვხვდება ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის (OECD) სამეცნიერო დარგების კლასიფიკატორის  საქართველოს შოთა რუსთაველის ეროვნული ფონდის საიტზე და საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის გამოცემაში გამოქვეყნებულ  ქართულენოვან ვერსიებში. ზოგ შემთხვევაში ეს განსხვავება სინონიმური მნიშვნელობისაა, ზოგჯერ კი  ერთმანეთისგან სრულიად განსხვავებულ აზრს გამოხატავს.

დისერტაციის რეცენზირება

სამაგისტრო ნაშრომების ხელმძღვანელობა

სადოქტორო თემის ხელმძღვანელობა/თანახელმძღვანელობა

უცხოურ ენებზე მონოგრაფიის სამეცნიერო რედაქტირება

ქართულ ენაზე მონოგრაფიის სამეცნიერო რედაქტირება

რეფერირებული ან პროფესიული ჟურნალის/ კრებულის მთავარი რედაქტორობა

სამეცნიერო პროფესიული ჟურნალის/ კრებულის რეცენზენტობა

რეფერირებული სამეცნიერო ან პროფესიული ჟურნალის/ კრებულის სარედაქციო კოლეგიის წევრობა

საერთაშორისო ორგანიზაციის მიერ მხარდაჭერილ პროექტში/გრანტში მონაწილეობა

სახელმწიფო ბიუჯეტის სახსრებით მხარდაჭერილ პროექტში/ გრანტში მონაწილეობა

პატენტის ავტორობა

უფლება ქართულ ან უცხოურ სასაქონლო ნიშანზე, სასარგებლო მოდელზე

საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის ან სოფლის მეურნეობის აკადემიის წევრობა

საერთაშორისო პროფესიული ორგანიზაციის წევრობა

კონფერენციის საორგანიზაციო/ საპროგრამო კომიტეტის წევრობა

ჯილდო ეროვნული/ დარგობრივი პრემია, ორდენი, მედალი და სხვ.

საპატიო წოდება

მონოგრაფია

სახელმძღვანელო

სტატია მაღალ რეიტინგულ და ადგილობრივ ჟურნალებში

პუბლიკაცია სამეცნიერო კონფერენციის მასალებში, რომლებიც ინდექსირებულია Web of Science-ში და Scopus-ში